.png)
DNA ve RNA
NÜKLEİK ASİTLER DNA ve RNA Nedir?
- Genetik bilgilerin depolanması ve yeni nesillere aktarılmasından sorumlu organik moleküllerdir.
- DNA ve RNA olmak üzere iki çeşit nükleik asitimiz bulunmaktadır.
- Çekirdek içerisinde yoğun olarak bulunduklarından «nükleik», yapılarında fosforik asit grubu bulunduğundan «asit» adını alırlar
- Nükleik asitlerin yapı birimi Nükleotidlerdir. Özetle DNA ve RNA nükleotidlerin birleşmesiyle meydana gelmektedir. Nükleotidlerin yapısında azotlu organik baz, 5 karbonlu şeker ve fosforik asit grubu yer alır.
Yukarıdaki şekilde de gördüğünüz gibi abiler DNA olsun , RNA olsun bu nükleotid denilen yapı birimlerinden meydana geliyor yani bu nükleotidlerden çok sayıda // 3,5,3978 gibi =) // birleşince DNA veya RNA zincirleri meydana gelir.
AZOTLU ORGANİK BAZLAR: Arkadaşlar bu bazlar çift halkalı (pürin) ve tek halkalı (primidin) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Pürin Bazları: Çift halkalı olan bu bazlar Adenin (A) ve Guanindir (G) Pürin bazları hem DNA hem de RNA da bulunabilir.
Primidin Bazları: Tek halkalı olan bu bazlar Timin (T) , Sitozin (C) ve Urasil (U) olup Urasil sadece RNA da ve Timin sadece DNA da bulunabilir.
Aşağıda renkli bir grafikle gösterelim ki aklınızda kalabilsin.
5 Karbonlu Şeker: Riboz şekeri RNA nın yapısında Deoksiriboz şekeri DNA nın yapısında bulunur.
Fosforik Asit: Tüm nükleotidlerde fosforik asit H3PO4 ortak olarak bulunur
- DNA nükleotidlerin yapısını incelemeniz için aşağıdaki şekile bir göz atmanızı öneriyorum.
- Dikkat edin orta kısımdaki BEŞGENler 5 Karbonlu Deoksiriboz şekerleri bunun ucuna da FOSFAT bağlanmış (H3PO4) soldaki şekli değişenler ise Azotlu Organik Bazlar..
- DNA’da Adenin, Guanin , Sitozin ve Timin ile oluşan nükleotidler vardır KESİNLİKLE URASİL YOKTUR.
- Eğer bir nükleotidde Adenin bazı varsa o nükleotide artık “Adenin Nükleotid” diyebiliriz. Benzer şekilde Guanin bazı varsa “Guanin Nükleotid” diyebiliriz.
RNA nükelotidleri de tıpkı DNA nükleotidleri gibidir tek farkla.. RNA da Timin Nükleotid yoktur bunun yerine Urasil Nükleotid bulunur.
NÜKLEOTİDLERİN BİRBİRİNE BAĞLANMASI
Nükleotidler birbirine şeker ve fosfat grupları arasından bağlanarak bir polinükleotid zinciri oluşturur bu nokta önemlidir arkadaşlar sakın nükleotid içindeki elemanların birbirine bağlanmasıyla karıştırmayın! Burada nükleotidlerin alt alta gelerek birbirine bağlanmasından söz ediyorum aşağıdaki şekile bir göz atın.
Dikkat ederseniz burada nükleotidlerin azotlu organik baz kısmı gösterilmemiş ama sağda kalıyor..bizim ilgilendiğimiz kısım ise fosfatların şekerlere bağlandığı kısım bir nükleotidin 5 karbonlu şekeri diğer nükleotidin fosfat grubuna bağlanıyor. Bu bağın adı arkadaşlar FOSFODİESTER bağıdır. Dıştaki her fosfat grubu hem kendi 5 karbonlu şekeriyle hem de bağ yaptığı komşusunun 5 karbonlu şekerine bağlanmış olur.
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)
Arkadaşlar ben biyoloji dersi gördüm ama DNA nedir bilmiyorum deyip adamları kendinize güldürmeyin :) DNA konusu aslında çok kolay.. nasıl bilgisayarınızın bir mikro işlemcisi (CPU) varsa her hücrede benzer bir teknoloji var.. hücrenin hem yöneticisi , hem hafızası olması da bilgisayar teknolojisinden çok daha üstün olduğunu göstermektedir. Çünkü bilgisayar mikroişlemcileri bilgi saklayamaz sadece işlem gerçekleştirir. Gelelim DNA olayına,
- Deoksiribo Nükleik Asit = D.N.A (Adını deoksiriboz şekerinden alır)
- Karşılıklı iki nükleotid zincirinden oluşmaktadır (Bu özellik RNA da yok!)
- DNA helezon şeklinde sarmal bir yapıya sahiptir (Bu özellik RNA da yok!)
- DNA canlının her türlü bilgisinin kaydının kuydunun tutulduğu bir bilgi bankasıdır saç renginden göz rengine, yaşlanmadan hastalanmaya kadar aklınıza gelmeyecek kadar özellik DNA tarafından kontrol edilir
- DNA kendini eşleme özelliğine sahiptir (RNA’da bu özellik yok!)
- Yapısında Adenin Timin Guanin ve Sitozin bulunur
- Timin bazı sadece DNA da bulunur RNA da bulunmaz
- DNA’nın kendini eşlemesine replikasyon denir
- DNA üzerinde yer alan kod parçaları GEN ler protein senzeti için gerekli bilgiyi taşır
- RNA lar DNA üzerindeki bilgiye göre sentezlenir
- Hücre bölünmesi sırasında karşılıklı zincirler birbirinden ayrılır ve her zincir kendini yeni bir DNA molekülüne tamamlar
Yukarıdaki şekile dikkatlice bakın SOLDA => HELEZON ŞEKLİNDE DNA Molekülü , SAĞDA => KOLAYLIK için ŞEMATİK GÖSTERİM yer almaktadır. Her iki şekildende çıkarabileceğimiz bir takım sonuçlar var ve bunlar çok önemli!
- Adeninin karşısına Timin gelir (yani Adeninli Nükleotidin karşısına Timinli Nükleotid gelir)
- Guaninin karşısına Sitozin (Citosin) gelir.
- Adenin ile Timin arasında 2 li hidrojen bağları vardır.
- Sitozin ile Guanin arasında 3lü hidrojen bağları vardır.
- Eğer adenin karşısına timin geliyorsa tersi de geçerlidir yani timinin karşısına adenin gelir.
- Eğer bir DNA molekülünde (çift zincirde) toplam 100 adenin nükleotid varsa, 100 tane de timin nükleotid olmak zorundadır
- Benzer mantıkla , bir DNA molekülünde 75 tane Guanin nükleotid varsa 75 tane de sitozin nükleotid olmak zorundadır
ÖRNEK SORU: Bir DNA Molekülünde 45 Adenin nükleotid, 60 Sitozin nükleotid vardır. Buna göre bu DNA molekülündeki,
a) Timin Nükleotid Sayısını Bulunuz?
Eğer adenin nükleotidlerin sayısı 45 ise Adenin=Timin olması gerektiğinden Timin nükleotid sayısı da 45 dir
b) Guanin Nükleotid Sayısını Bulunuz?
Eğer sitozin nükleotidlerin sayısı 60 ise Sitozin=Guanin olması gerektiğinden Guanin nükleotid sayısı da 60 dır
c) Toplam Nükleotid Sayısını Bulunuz?
Toplam Nükleotid = A + T + G + C = 45 + 45 + 60 + 60 = 210
d) Toplam Pürin Bazı Sayısını bulunuz?
Pürinler Adenin ve Guanin bazlarıdır bunların sayısı da A + G = 45 + 60 =105 dir
e) Toplam Primidin Sayısını Bulunuz?
Primidinler Timin, Urasil ve Sitozindir ama bu DNA molekülü olduğundan Urasil yoktur T + C = 45 + 60 =105
f) Toplam Fosfat Sayısını Bulunuz?
Dikkat ederseniz her nükleotidde 1 tane fosfat vardır dolayısıyla Nükleotid Sayısı = Fosfat Sayısı = 210 dur.
g) Toplam Şeker Sayısını Bulunuz?
Dikkat ederseniz her nükleotidde 1 tane 5 karbonlu şeker var dolayısıyla Şeker Sayısı = Nükleotid Sayısı = 210 dur.
h) Toplam Hidrojen Bağı Sayısını Bulunuz?
Hidrojen bağları sitozin-guanin arasında 3 adet , timin-adenin arasında 2 adet bulunmaktadır.
Sitozin veya Guanin Sayısı (ikisini birden değil arasında olduğu için bağlar) x 3=180 buradan gelir
Timin veya Adenin Sayısı x 2= 45 x2 = 90
Sonuçta toplam 270 hidrojen bağı vardır bu DNA molekülünde.
DNA MOLEKÜLÜNÜN KENDİNİ TAMİR ETMESİ- DNA nın karşılıklı zincir yapısı sayesinde zincirlerden birinde bir hasar oluştuğunda karşısındaki baz diliminde bir sorun yoksa kendini tamir edebilir
- Eğer karşılıklı bir hasar varsa DNA kendini tamir edemez
RNA ( Ribonükleik Asit)
Ribo Nükleik Asit = R.N.A
- Yapısında Riboz şekeri bulunur
- Nükleotidlerinde rganik bazlardan A,U,G,C bulunabilir Timin bulunmaz
- Tek zincirlidir (DNA çift zincirlidir)
- RNA kendini eşleyemez DNA nın yönetiminde RNA sentezi olur
- DNA yönetici özelliğe sahiptir ama RNA nın yönetici özelliği yoktur
- Tek zincirden meydana geldiği için A=U ve G=C diyemeyiz bunlar sadece DNA için geçerlidir.
- RNA protein senteziyle görevlidir bu nedenle protein sentezinin yoğun olduğu hücrelerde miktarı fazladır
- DNA dan aldığı genetik bilgilere göre protein sentezini üstlenir
- Üç çeşit RNA vardır bunlar mRNA , tRNA ve rRNA dır
mRNA – Mesajcı RNA
- DNA dan aldığı bilgiyi ribozoma taşır
- Bu taşınan bilgi protein sentezi için gerekli kodun bilgisidir. Bu koddaki dizilişe göre proteindeki aminoasit dizilişi belirlenir.
- Aşağıdaki şekilde her nekadar ingilizce de olsa tRNA ve mRNA görünmektedir.
tRNA – Taşıyıcı RNA
- Sitoplazmadaki aminoasitleri Ribozoma taşır
- Bu taşıma işini aminoasitleri tanımasıyla yapar
- tRNA üzerindeki her üçlü baz dizilişine anti-kodon denir.
- Ribozomun yapısına katılan RNA dır.
- Ribozom protein ve rRNA lardan oluşur
0 yorum: